Ο Πυθαγόρας φορούσε περσικό παντελόνι ή ελληνική χλαμύδα;

Ο Πυθαγόρας ο Σάμιος ακόμη και στην εποχή του ήταν ένας θρύλος. Είχε τη φήμη ότι πατέρας του ήταν ο Απόλλων, έλεγαν ότι έκανε θαύματα, συνομιλούσε με δαίμονες και άκουγε τη «μουσική» των άστρων. Οι οπαδοί του τον θεωρούσαν ημίθεο.

Γεννήθηκε γύρω στα 560 π.Χ. στη Σάμο. Σ΄ αυτό το νησί ο Πυθαγόρας ήταν ανέκαθεν κάτι σαν ξένος, γιατί, ενώ η μητέρα του καταγόταν από εκεί, ο πατέρας του ήταν αλλοδαπός, από τη Φοινίκη ίσως, που είχε αποκτήσει τιμητικά την υπηκοότητα επειδή εξασφάλισε στους Σάμιους σιτάρι σε μια εποχή σιτοδείας. ΄Ετσι τον Πυθαγόρα δεν τον θεωρούσαν καθαρό ΄Ελληνα και, επιπλέον, η μυστικιστική κλίση του τον απέβαλε νωρίς από το κοινωνικό σώμα των συμπατριωτών του. Στα κατοπινά του χρόνια, απομακρύνθηκε από την ιωνική κουλτούρα και ταυτίστηκε δυναμικά με την Ανατολή – προσχώρηση στην οποία έδωσε συμβολικό χαρακτήρα αφαιρώντας την ελληνική χλαμύδα και υιοθετώντας στη θέση της το περσικό παντελόνι.
Δάσκαλοι του Πυθαγόρα υπήρξαν ο Αναξίμανδρος, ο Θαλής και άλλοι φιλόσοφοι της εποχής στη Σάμο. Αργότερα ο Πυθαγόρας ξεκίνησε για την Ανατολή, στην Αίγυπτο αρχικά και στη συνέχεια στη Βαβυλώνα. ΄Υστερα από δύο δεκαετίες, κατά τις οποίες μυήθηκε στις θρησκείες των περιοχών που επισκέφθηκε, επέστρεψε στη Σάμο, όπου ξεκίνησε να διδάσκει μαθηματικά και φιλοσοφία. Για άλλη μια φορά όμως, επειδή οι μυστικιστικές τάσεις του είχαν ελάχιστη απήχηση στη Σάμο, εγκατέλειψε την πατρίδα του και με σκοπό να ιδρύσει μια δική του κοινότητα, όπου αφοσιωμένοι οπαδοί θα αφιερώνονταν σε μια ζωή θρησκευτικού στοχασμού και μελέτης του «θείου» και κατέφυγε στον Κρότωνα της ν. Ιταλίας. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του χάνονται στην αχλύ του μύθου. Ανάμεσα στα 510 και 500 π.Χ. ο Κύλων, ένας ευπατρίδης του Κρότωνα, ηγήθηκε μιας εξέγερσης κατά της πυθαγόρειας κοινότητας, που κατέληξε στη διάλυσή της. Στη διάρκεια της εξέγερσης ο Πυθαγόρας δραπέτευσε και λέγεται ότι πέρασε το υπόλοιπο της μακρόχρονης ζωής του περιπλανώμενος στην Ιταλία και διδάσκοντας τη διδασκαλία του. Λέγεται ακόμη ότι όταν πέθανε, ανελήφθη στους ουρανούς από ένα ναό των μουσών.

Δεν διασώθηκε κανένα αρχείο της πυθαγόρειας κοινότητας, λόγω της άκρας μυστικότητας, που επικρατούσε στην ομάδα. Οι λεπτομέρειες της λειτουργίας της παραμένουν τυλιγμένες στο μυστήριο. Αρχαίοι σχολιαστές έλεγαν ότι οι μύστες έπρεπε να υποστούν μια δοκιμαστική περίοδο, την «πυθαγόρεια σιωπή», που έφτανε τα πέντε χρόνια, στη διάρκεια της οποίας θα έμεναν αμίλητοι για να δείξουν τον αυτοέλεγχό τους. Μεταξύ των πρώτων πυθαγορείων υπήρχαν γυναίκες που συμμετείχαν στις σπουδές των μαθηματικών. Η γυναίκα του Πυθαγόρα, η Θεανώ ήταν δραστήριο μέλος και έχαιρε εκτιμήσεως στους κόλπους της κοινότητας. Η κοινότητα λειτουργούσε και ως φιλοσοφική και ως μαθηματική σχολή. Τα μέλη ήταν δύο ειδών: οι ακροατές, που ζούσαν εκτός της κοινότητας και την επισκέπτονταν μόνο για διδαχή και πνευματική καθοδήγηση και οι μαθηματικοί, που ζούσαν μέσα στην κοινότητα και αφιέρωναν τον εαυτό τους σε μια πυθαγόρεια ζωή. Η ζωή αυτή ήταν κοινοβιακή, δεν έτρωγαν κρέας ή ψάρι, δεν φορούσαν μάλλινα ή δερμάτινα και η γνώση φυλαγόταν μυστική μέσα στην κοινότητα.

Τα παραπάνω αποτελούν απόσπασμα από το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου της Μαργαρίτας Βερτχάιμ «το παντελόνι του Πυθαγόρα» σχετικά με τη ζωή του πρώτου στοχαστή που είδε την ουσία της πραγματικότητας στην άυλη μαγεία των αριθμών.

Εδώ οφείλουμε να προσθέσουμε, αναφορικά με την καταγωγή του Πυθαγόρα, ότι, σύμφωνα με πληροφορίες που προέρχονται από τον Απολλώνιο στο βιβλίο του "Περί Πυθαγόρου", τον Πορφύριο στο "Πυθαγόρου Βίος" και τον Ιάμβλιχο στο "Περί του Πυθαγορείου βίου", ο πατέρας του, ο Μνήσαρχος όχι μόνον ήταν Σάμιος αλλά και απόγονος του Αγκαίου, του πρώτου αποικιστή της Σάμου. Λέγεται ακόμη ότι όταν ο Μνήσαρχος βρέθηκε στους Δελφούς για εμπορικούς λόγους, μαζί με την γυναίκα του που δε γνώριζε ότι ήταν έγκυος, ζήτησε χρησμό από την Πυθία σχετικά με το επικείμενο ταξίδι του προς την Συρία. Η Πυθία χρησμοδότησε ότι αυτός μεν θα αποκτήσει πολλά χρήματα, η δε γυναίκα του πως θα γεννήσει παιδί που θα διαφέρει κατά την ωραιότητα και τη σοφία από όλους τους ανθρώπους και προσφέρει τη γνώση του στο ανθρώπινο γένος. Ο Μνήσαρχος τότε, επειδή κατάλαβε ότι κάτι σπουδαίο και θεόσταλτο θα προέκυπτε, μετονόμασε την γυναίκα του από Παρθενίδα σε Πυθαΐδα. Κατόπιν επιχείρησε το ταξίδι που σχεδίαζε με αποτέλεσμα όσο βρισκόταν στην φοινικική Σιδώνα να γεννήσει η Πυθαΐδα το γιο τους. Ο Μνήσαρχος ονόμασε το νεογέννητο Πυθαγόρα διότι είχε προφητευτεί από τον Πύθιο Απόλλωνα.
Ανάμεσα στους θρύλους που σχετίζονται με το πρόσωπό του γνωστοί είναι οι ακόλουθοι: κάποτε, όταν περνούσε μαζί με συντρόφους του τον ποταμό Κάσα, το ποτάμι του απηύθυνε χαιρετισμό λέγοντας: "Πυθαγόρα, χαίρε". Σε μια άλλη περίσταση αναφέρεται ότι συνομιλούσε με μαθητές του την ίδια μέρα και ώρα στο Μεταπόντιο και στον Κρότωνα.

Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι η μυστικότητα με την οποία περιβαλλόταν η διδασκαλία του Πυθαγόρα είναι υπεύθυνη για τις ελλιπείς πληροφορίες σχετικά με τη ζωή του, παρόλο που η προσωπικότητα και το έργο του υπήρξαν πολύ σημαντικά όχι μόνο για την αρχαία Ελλάδα, αλλά και για ολόκληρο τον κόσμο.