Πυθαγόρεια Εγκλήματα

Η αποκάλυψη της αλήθειας και το κόστος της απόκρυψης της είναι το θέμα του Τεύκρου Μιχαηλίδη στο βιβλίο του «Πυθαγόρεια Εγκλήματα» που κυκλοφορεί εδώ και μερικά χρόνια από τις εκδόσεις ΠΟΛΙΣ. Έμπειρος μαθηματικός και εκπαιδευτικός ο συγγραφέας προσεγγίζει με προσεκτικό και εύληπτο τρόπο τα μεγάλα προβλήματα που απασχολούσαν τους μαθηματικούς των αρχών του 20ου αιώνα παρουσιάζοντας ταυτόχρονα εκείνους οι οποίοι έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαμόρφωση της μαθηματικής επιστήμης, αλλά και γενικότερα στην πνευματική ιστορία της Ευρώπης, χωρίς να παραλείπει να εμβαθύνει και στα ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν τον τόπο μας μέχρι τη Μικρασιατική Καταστροφή. Μέσα από τις σελίδες του μαθηματικοί, όπως ο Ντάβιντ Χίλμπερτ, ο Ανταμάρ και ο ντε λα Βαλέ Πουσέν, ο Γκάους και ο Λεζάντρ, ο Γκιουζέππε Πεάνο, ο Μπέρτραντ Ράσελ και ο Γκότλομπ Φρέγκε, ο Πουανκαρέ και ο Κουρτ Γκέντελ, καλλιτέχνες , όπως ο Τουλούζ Λωτρέκ, ο Γκιγιώμ Απολιναίρ, ο Πάμπλο Πικάσο και ο Σαλμόν πλαισιώνουν τα φανταστικά πρόσωπα της ιστορίας , τα οποία αποτελούν και τους πρωταγωνιστές του μύθου, εκείνοι τους οποίους επέλεξε ο συγγραφέας για να μοιραστεί μαζί μας ένα από τα σημαντικότερα φιλοσοφικά και μαθηματικά προβλήματα του 20ου αιώνα: «Η αριθμητική δεν μπορεί να μένει για πάντα ξεκρέμαστη. Κάπου μέσα στα κατάστιχα του Θεού θα πρέπει να υπάρχει γραμμένη η απόδειξη της πληρότητας. Το ίδιο κι ένας αλγόριθμος που να αποφαίνεται σε πεπερασμένο πλήθος βημάτων αν ένα συγκεκριμένο σύστημα αξιωμάτων είναι ή όχι πλήρες και μη αντιφατικό. Σ΄ αυτό διαφέρουν τα μαθηματικά με την ιστορία. Κάποια μέρα θα καταφέρουμε να δημιουργήσουμε ένα σύστημα αξιωμάτων που να επαρκούν για να αποφανθούμε αν μια οποιαδήποτε πρόταση που εκφράζεται στο πλαίσιο μιας θεωρίας είναι αληθής ή ψευδής. Και στη συνέχεια , ο αλγόριθμος μου, αυτός που φτιάξω δηλαδή, θ εξασφαλίσει και τη μη αντιφατικότητα» (σελ. 192) ισχυρίζεται ο Στέφανος Κασαρτζής σε αντίθεση με τον Μιχαήλ Ιγερινό , για τον οποίο «το θεώρημα της πληρότητας και μη αντιφατικότητας , με το οποίο μας απειλούσε, ερχόταν σε ευθεία αντίθεση με την αισθητική μου αντίληψη για τα μαθηματικά» (σελ. 193), ενώ λίγα χρόνια αργότερα διαπιστώνουμε ότι «ο νεαρός Γκέντελ είχε αποδείξει ότι καμιά αξιωματική θεωρία αρκετά πλούσια ώστε να συμπεριλαμβάνει την κλασική αριθμητική δεν μπορεί να είναι πλήρης»(σελ. 265). Στο φόντο της ιστορίας η σχολή του Πυθαγόρα, η σιωπή, η απόκρυψη, ο μυστικισμός με την τραγική για τον πρωταγωνιστή της ΄Ιππασο διαπίστωση ότι δεν υπάρχει αριθμός που να εκφράζει το λόγο διαγωνίου και πλευράς τετραγώνου σε αντίθεση με την θέση του Πυθαγόρα ότι «όλα είναι αριθμός». Ο συγγραφέας αναπλάθει με σαφήνεια και επάρκεια τα ιστορικά γεγονότα της εποχής στην Ελλάδα, που αποτελούν οι Βαλκανικοί Πόλεμοι, η δολοφονία του Γεωργίου του Α΄ και η άνοδος στο θρόνο του Κωνσταντίνου του Α΄, ο διχασμός , η Μικρασιατική Καταστροφή δίνοντας στους ήρωες του ρόλο , μικρό ή μεγάλο, και συμμετοχή στις ιστορικές συγκυρίες της εποχής.

«Μια αστυνομική περιπέτεια με έντονο μαθηματικό άρωμα» , βασισμένη , θα μπορούσα ίσως με κάποια δόση υπερβολής να πω, στην ανάγκη του ανθρώπου για επιβίωση μέσα από την υπεράσπιση με κάθε μέσο της δικής του πραγματικότητας , αρνούμενος να αποδεχθεί ότι η πραγματικότητα μπορεί και είναι πολυμορφική και πολυσύνθετη. Αν και σε πολλά σημεία προβλέψιμη, χωρίς εκπλήξεις και αιφνιδιασμούς, διαβάζεται με ενδιαφέρον και ευχαρίστηση προσφέροντας στον αναγνώστη στιγμές προβληματισμού , αλλά και ανοίγοντάς του παράθυρα προς την διανόηση του Παρισιού των αρχών του 20ου αιώνα και προς την διερεύνηση της ελληνικής ιστορίας των ίδιων χρόνων.