Γιάννης Ρίτσος: Ωραίος σαν ΄Ελληνας

Να με θυμόσαστε – είπε. Χιλιάδες χιλιόμετρα περπάτησα
χωρίς ψωμί , χωρίς νερό, πάνω σε πέτρες κι αγκάθια,
για να σας φέρω ψωμί, νερό και τριαντάφυλλα. Την ομορφιά
ποτές μου δεν την πρόδωσα. ΄Ολο το βιος μου το μοίρασα δίκαια.


Μ΄ αυτούς τους στίχους ξεκίνησε η εκδήλωση – αφιέρωμα του Δήμου Βόλου για το μεγάλο ποιητή της Ρωμιοσύνης. Η φωνή του Βασίλη Μητσάκη, κρυστάλλινη, ποιητική, δόνησε τα κύτταρά μας, κυριεύοντας το νου και το συναίσθημα και μας παρέσυρε σε μια θάλασσα ήχων και φωτός.

Και μη φοβάσαι.
Το έργο σου θα μείνει μες στο φως
Γιατί μέσα στο φως και με το φως
Έχτισες τις ημέρες σου.

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο Δημοτικό Θέατρο Βόλου την 1η Ιουνίου 2009 με τίτλο «Γιάννης Ρίτσος: ΄Ενας Επώνυμος Άγιος, Ωραίος σαν Έλληνας». Πήγα από νωρίς , ένα εικοσάλεπτο πριν τις εννιά, μόνη, όπως συνηθίζω τελευταία. Σύντομα το θέατρο γέμισε ασφυκτικά.
Η ηθοποιός Μαρίνα Δεδούση διαβάζοντας αποσπάσματα από το «Μαρτυρολόγιο του βίου του ποιητή» ,μας ταξίδεψε από τη Μονεμβασιά στο Γύθειο, στην Αθήνα, σε σανατόρια, στον ΄Αη Στράτη, στη Σάμο, στη Γυάρο, πίσω στην Αθήνα, κάνοντας μας κοινωνούς μιας ζωής γεμάτης αρρώστια, ανατροπές , πόλεμο, εξορία, κάψιμο βιβλίων αλλά και ελπίδα, πίστη, ανυπόταχτο πνεύμα, στίχους, διεθνή αναγνώριση, αγάπη.
Ο Βασίλης Αγροκώστας συγκλόνισε το θέατρο με τη φωνή του, από τον Επιτάφιο και το «Μέρα Μαγιού μου μίσεψες» στο «Γιε μου , σπλάχνο των σπλάχνων μου», από τη Ρωμιοσύνη και το «αυτά τα δέντρα δε βολεύονται με λιγότερο ουρανό» στο Καπνισμένο Τσουκάλι και το «Αυτά τα κόκκινα σημάδια στους τοίχους μπορεί να ΄ναι κι από αίμα». Η φωνή του Βασίλη Αγροκώστα τιμά το Βόλο, μας γεμίζει όλους περηφάνια. Γιατί εκτός από αυτή την ξεχωριστή φωνή που διαθέτει, είναι και ένας ξεχωριστός δάσκαλος για τα παιδιά μας στο Μουσικό Σχολείο Βόλου, ενθαρρύνοντας τα να αγαπήσουν και να τραγουδήσουν βυζαντινή και παραδοσιακή μουσική.
Το πιάνο της Κασσιανής Αμυγδαλίτση , διακριτικό και γεμάτο σεβασμό για τη μουσική που εδώ και δεκαετίες έχει σφραγίσει το έργο του ποιητή
Η Αμαλία Γκιζά με τη σονάτα του σεληνόφωτος, να μας βυθίζει με τη φωνή της μέσα στο στίχο, έτσι όπως την κοίταζα να απαγγέλει σαν να μου φάνηκε ότι ασήμιζαν τα μαλλιά της σ΄ ένα φως που θα μπορούσε να είναι το φως του φεγγαριού

΄Αφησέ με να ‘ ρθω μαζί σου. Τι φεγγάρι απόψε! Είναι καλό το φεγγάρι – δε θα φαίνεται που άσπρισαν τα μαλλιά μου. Το φεγγάρι θα κάνει πάλι χρυσά τα μαλλιά μου. Δε θα καταλάβεις. ΄Αφησέ με να ΄ρθω μαζί σου.
΄Όταν έχει φεγγάρι, μεγαλώνουν οι σκιές μες στο σπίτι, αόρατα χέρια τραβούν τις κουρτίνες, ένα δάχτυλο αχνό γράφει στη σκόνη του πιάνου λησμονημένα λόγια – δε θέλω να τ΄ ακούσω. Σώπα.

Και πάλι ο Βασίλης Μητσάκης με το Ατελές Εικονοστάσιο Ανωνύμων Αγίων:

«…Και δεν είναι μονάχα οι Μάρτυρες που αγιάσαν με τις ίδιες τους τις πράξεις … αλλά και οι άλλου, οι ανώνυμοι, οι αφανείς, οι ταπεινόφρονες, …και μου είναι ανάγκη να τους εικονίσω, να τους τοποθετήσω στο εικονοστάσιο των ταπεινών ανωνύμων Αγίων μαζί με τη μητέρα μου, τη θεία ΄Ολγα … το Βαγγέλη, την Ανθούλα, να καίω ακοίμητη μπροστά τους την καντήλα του λαδιού, να τους ονοματίζω μ΄ ευλάβεια έναν έναν στην προσευχή μου … Κι αν μ΄ αξιώσει, όπως λένε, ο Θεός, κι η ζωή μου χαρίσει λίγους ακόμα χρόνους , λέω να συνεχίσω (όχι να συμπληρώσω και να ολοκληρώσω) , να συνεχίσω το Εικονοστάσιό μου των Ανωνύμων Αγίων…»
Η Ρούλα Κακλαμανάκη, γνωστή ποιήτρια και συγγραφέας, μας θύμισε ότι μπορεί ο Ρίτσος σήμερα να είναι απών, ταυτόχρονα όμως είναι και παρών με το έργο του και την πνευματική του κληρονομιά.

«Ένα ψηλό παράθυρο είναι το τραγούδι. Βλέπει στο δρόμο, βλέπει και στον ουρανό. Απ` αυτό το παράθυρο κοιτάμε τον κόσμο».

Στο τέλος ο Βασίλης Αγροκώστας , μετά το θερμό χειροκρότημα της λήξης της εκδήλωσης , μας αποχαιρέτησε με ένα ακόμη ποίημα του Γιάννη Ρίτσου μελοποιημένο από το Μάριο Τόκα , ένα ποίημα που φανερώνει μια άλλη διάσταση της ποίησης του μεγάλου ποιητή: ότι πέρα από τους στίχους τους αφιερωμένους στη λευτεριά, την ισότητα και τη δικαιοσύνη, έγραφε με την ίδια έμπνευση και ερωτικούς στίχους.
Προφητικά ο μεγάλος Κωστής Παλαμάς τον έχρισε διάδοχό του με τα λόγια «Παραμερίζουμε, ποιητή, για να περάσεις».

Δεν κλαίω γι΄ αυτά που μου ΄χεις πάρει
Για αυτά που μου ΄χεις αρνηθεί
Μου ΄χεις χαρίσει ένα φεγγάρι
Γαλάζιο, ανείπωτο, βαθύ

Αν μπορούσα να μιλήσω για το αφιέρωμα αυτό με δυο λόγια, το μόνο που θα έλεγα είναι ότι αισθάνομαι ιδιαίτερη χαρά και συγκίνηση που ήμουν εκεί.