Κυριακή 31 Ιανουαρίου 2010

Σκέψεις για το "΄Αβαταρ"

Θέλω να θυμάμαι:
Τα ΄Αβαταρ
Τις γιγάντιες λιγνές γαλάζιες φιγούρες με τα τεράστια βαθιά μάτια, τα μεγάλα αυτιά, την ουρά και την μακριά κοτσίδα που επιτρέπει τον δεσμό με τη φύση
Τη συμφιλίωση με τη φύση
Τα Ικράν που επιλέγουν τον οδηγό τους προσπαθώντας να τον σκοτώσουν
Τη θλίψη όταν οι Νάβι αναγκάζονται να σκοτώνουν κάποιο ζωντανό πλάσμα, έστω κι αν το χρειάζονται για να επιβιώσουν, ευχαριστώντας το που προσφέρει τη ζωή του για να χαρίσει ζωή σε άλλους
Τους ονειρευτές ανθρώπους του Ουρανού που αποτελούν το σύνδεσμο ανάμεσα στους δύο κόσμους
Τον ανάπηρο πεζοναύτη Τζέικ Σάλι που δεν μπορεί να ξεχωρίσει πότε ζει το όνειρο και πότε την πραγματικότητα
Τους σπόρους του Ιερού δέντρου που αποτελούν την έκφραση της επιθυμίας της θεϊκής δύναμης
Το Δέντρο των Φωνών
Την αναζήτηση του Τζέικ Σάλι, δεν ξέρει ποιος είναι πια, σε ποιον Λαό ανήκει, ποιον εκφράζει και ποιον προδίνει
Την επίκληση της θεϊκής δύναμης «με διάλεξες για κάποιο λόγο, βοήθησέ με να φέρω σε πέρας την αποστολή μου»
Τη ρήση των ιθαγενών Νάρι ότι ο άνθρωπος γεννιέται δύο φορές. Με τη δεύτερη φορά κερδίζει κανείς τη θέση του ανάμεσα στο λαό, ή αλλιώς αποκτά επίγνωση του εαυτού του. Μόνο που η δεύτερη αυτή φορά προϋποθέτει πόνο, σκοτάδι και αγωνία
Την Πανδώρα με τα Αιωρούμενα Βουνά, το Τεράστιο Δέντρο, τις εικόνες που παραπέμπουν σε πίνακες ζωγραφικής
Τη σοφία της φυλής των Νάβι
Τον έρωτα του Τζέικ και της κόρης του αρχηγού των Νάβι
Τη μητέρα σαμάνο που απελευθερώνει τα δεμένα ΄Αβαταρ ζητώντας τη βοήθεια τους
Την υπεράσπιση του Ιερού Δέντρου
Την έντονη έκφραση των συναισθημάτων, του γέλιου, του κλάματος, του θυμού, της ζήλειας
Την πιλότο που βάφει το πρόσωπο και το αεροσκάφος της στα χρώματα του πολέμου
Την ελπίδα για όλους τους καταπιεσμένους λαούς
Τη φαντασία του Τζέιμς Κάμερον που δημιουργεί ένα κόσμο ουτοπικό, ένα κόσμο μιας άλλης διάστασης
Τη γαλήνη της ειρήνης

Δεν θέλω να θυμάμαι
Τον πόλεμο
Τη φρίκη και το φόβο στα πρόσωπα των ειρηνικών Νάβι
Τα συμφέροντα των πολυεθνικών που δε διστάζουν να καταστρέφουν πολιτισμούς στο όνομα του κέρδους
Τον πολεμοχαρή συνταγματάρχη Κουάριτζ με τις αποκρουστικές ετοιμοπόλεμες μηχανές του
Την εκμετάλλευση της επιστήμης από την πολιτική και στρατιωτική εξουσία
Δίδαγμα
Η ψυχή μπορεί να λειτουργεί ανεξάρτητα από το σώμα , σε μια άλλη διάσταση, ελεύθερη, δημιουργική, μεγαλειώδης

Η μαγεία … δεν υπάρχει

Κάποτε συγγραφείς και αναγνώστες θεωρούσαν την αστυνομική λογοτεχνία παραλογοτεχνία και απαξίωναν το αστυνομικό μυθιστόρημα. Σήμερα υπάρχει αλλαγή στην αντιμετώπισή του είτε διότι ανακαλύπτει σ΄ αυτό ο αναγνώστης μια νέα διάσταση ύφους και μύθου είτε διότι το αστυνομικό μυθιστόρημα έχει και κοινωνικές προεκτάσεις. Η αστυνομική λογοτεχνία αναβαθμίζεται, καθώς όλο και περισσότεροι συγγραφείς ασχολούνται με το είδος, όπως ο Πέτρος Μάρκαρης, ο Ανδρέας Αποστολίδης και ο Παναγιώτης Αγαπητός, εμβαθύνοντας στα κοινωνικά προβλήματα, πλάθοντας χαρακτήρες και πλέκοντας μύθους γύρω από ανθρώπους που ερωτεύονται, προδίνονται, προδίνουν, σώζονται ή χάνονται. Διεθνώς το αστυνομικό μυθιστόρημα είχε μία ιδιαίτερη πάντοτε θέση δεδομένου ότι ασχολήθηκαν μ΄ αυτό μεγάλοι συγγραφείς , όπως ο ΄Εντκαρ ΄Αλαν Πόε, ο Μωρίς Λεμπλάν, ο Ντάσιελ Χάμμετ και η Αγκάθα Κρίστι, δημιουργώντας μάλιστα τομές και αποτυπώνοντας το δικό τους προσωπικό ύφος στα έργα τους.
Μια άλλη σύνδεση προτείνει ο Γκιγιέρμο Μαρτίνεζ με την αστυνομική λογοτεχνία: την ανάπτυξη σχέσης ανάμεσα στη μαθηματική απόδειξη και στην αποκάλυψη ενός δολοφόνου. Σε συνέντευξή που δημοσιεύεται στην Ελευθεροτυπία της 5ης Μαρτίου 2009 δηλώνει : «Ο Εντγκάρ Αλαν Πόου είχε τον επιθεωρητή Ογκίστ Ντιπέν, ο οποίος διέθετε έναν συγκεκριμένο τρόπο έρευνας, βασιζόμενος στη λογική του. Μετά, ο Αρθουρ Κόναν Ντόιλ δημιούργησε τον Σέρλοκ Χολμς και τη μέθοδο των επαγωγικών πειραματικών παρατηρήσεων. Ο Ηρακλής Πουαρό "έπαιζε" με την ψυχολογία των υπόπτων, ψάχνοντας να βρει δεύτερα, κρυμμένα νοήματα σε προηγηθείσες συζητήσεις. Αυτοί ήταν τρεις διαφορετικοί τρόποι κι εγώ δοκίμασα έναν τέταρτο, τη μαθηματική λογική, της οποίας ο κάτοχος μπορεί να δει τα όρια της σκέψης στον πραγματικό κόσμο, καθώς και να εξετάσει τις γοητευτικές θεωρίες που οι περισσότεροι τείνουν να πιστεύουν, είτε αυτές είναι πραγματικές είτε ψεύτικες».
Στο βιβλίο του «Η Ακολουθία της Οξφόρδης» ο συγγραφέας διηγείται μια ακολουθία φόνων, η επίλυση των οποίων αποτελεί μια νοητική πρόκληση σε έναν από τους πιο διακεκριμένους μαθηματικούς του 20ου αιώνα, τον ΄Αρθουρ Σέλντομ. Από τις πρώτες σειρές του βιβλίου πληροφορούμαστε ότι ο διάσημος αυτός μαθηματικός έχει εμπλακεί σ΄ αυτή τη σειρά φόνων που συνέβησαν το 1993 στην Οξφόρδη, και το πρώτο ερώτημα που τίθεται είναι γιατί γίνεται τώρα αυτή η αποκάλυψη, μετά τον θάνατό του. Ο συγγραφέας μας αφήνει στην απορία μας και «κόκκινη κλωστή δεμένη…»
Απρίλιος του 1993. Ο ήρωας του βιβλίου, νεαρός φοιτητής από την Αργεντινή, «σε μια ηλικία που όλα συγχωρούνται», έρχεται στην Οξφόρδη με υποτροφία. Γρήγορα εγκλιματίζεται εκεί, με τη βοήθεια της καθηγήτριας του ΄Εμιλυ Μπρόνσον, της σπιτονοικοκυράς του κυρίας ΄Ιγκλετον, της ανηψιάς της Μπεθ και της συμπαίκτριας του στο τένις Λόρνα. Δύο βδομάδες όμως αργότερα ανακαλύπτει το πτώμα της ηλικιωμένης σπιτονοικοκυράς του μαζί με τον θρύλο στο χώρο των μαθηματικών καθηγητή στο Μέρτον ΄Αρθουρ Σέλντομ, ο οποίος έχει χάσει εδώ και δεκαπέντε χρόνια τη γυναίκα του. Ο Σέλντομ φαίνεται να καταβάλει επίμονη προσπάθεια να βρει νόημα ή λογική σε κάτι ακατανόητο (σελ. 28). Σύντομα αποκαλύπτει το σημείωμα που βρήκε στη θυρίδα του, με σύμβολο τον κύκλο, από το οποίο διαφαίνεται ότι θα ακολουθήσει κι άλλος φόνος. Ο μαθηματικός όρος των λογικών ακολουθιών και το μικρό ύπουλο παιχνίδι του κάνει την εμφάνισή του με αναφορά σε βιβλίο του Σέλντομ, στο οποίο αναλύονται οι κατά συρροή φόνοι (σελ. 31). Ο ήρωας του βιβλίου αναλαμβάνει να συμπαρασταθεί στη Μπέθ αποφασίζοντας ότι «η λατινοαμερικάνικη ακριτομυθία μπορεί να ήταν πιο ευσπλαχνική από τη βρετανική εχεμύθεια» (σελ.50). Η ιστορία εμπλουτίζεται με την ερωτική σχέση του ήρωα με τη Λόρνα. Το 7ο κεφάλαιο του βιβλίου είναι αφιερωμένο στην αλήθεια και την προσέγγισή της μέσα από μαθηματικούς δρόμους. Ο Γκέντελ, ο Χάιζενμπεργκ, ο ΄Οκκαμ και η σχέση τους με την εγκληματολογία ξετυλίγονται με απλά λόγια μέσα από τη συζήτηση του νεαρού φοιτητή και του καθηγητή. Η ζοφερή ατμόσφαιρα των αγγλικών νοσοκομείων σε συνδυασμό με την ακολουθία των κανόνων και τα γλωσσικά παιχνίδια του Βιττγκενστάιν συγκλονίζουν, καθώς πληροφορούμαστε την ιστορία του Φρανκ Κάλμαν, ο οποίος θυσιάζει τη ζωή του για να μελετήσει «αυτό που μένει από τη λογική όταν η λογική δεν είναι πια εκεί φρουρός» (σελ. 85). Στο νοσοκομείο ο ήρωας γνωρίζει τον πατέρα της Κέιτλιν. Τότε αποκαλύπτεται ο δεύτερος φόνος. Ο δεύτερος της ακολουθίας είναι ο συγκάτοικος του Φράνκ Κάλμαν στο νοσοκομείο Ράντκλιφ και σύμβολο το ψάρι. Η αλήθεια επανέρχεται στις σελίδες του βιβλίου άλλοτε με τη μορφή της που εμπεριέχουν τα θεωρήματα: «είναι αιώνια, αθάνατη, αυτάρκης και ταυτόχρονα απόλυτα δημοκρατική(112), άλλοτε με την ιδιότητά της «μίας και μοναδικής». Κι όμως κάθε μέρος της αλήθειας μπορεί να ανατραπεί (σελ. 130), γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε ένα τέλειο έγκλημα: «το τέλειο έγκλημα δεν είναι αυτό που μένει άλυτο, αλλά αυτό που λύνεται με λάθος ένοχο» (σελ. 130). Κάπου εδώ, στα μέσα της έρευνας κάνει την εμφάνισή του το θεώρημα του Φερμά (σελ. 133) και το πέπλο μυστηρίου που καλύπτει την παρουσίαση του Ουάιλς. Ο τρίτος της ακολουθίας είναι ένας μουσικός και το σύμβολο είναι το τρίγωνο. Ενώ ο νεαρός φοιτητής προσπαθεί να αποκρυπτογραφήσει τα σύμβολα, δέχεται την παρατήρηση του Σέλντομ «Εμείς οι μαθηματικοί είμαστε οι σχολαστικοί μαθητές του Πυθαγόρα» (σελ. 152)που τον ενθαρρύνει να ασχοληθεί με τους πυθαγόρειους και να διαβάσει το βιβλίο «Η αδελφότητα των Πυθαγόρειων». Ο ΄Αρθουρ Σέλντομ δεν είναι απλώς ένας μεγάλος μαθηματικός, είναι ένας διανοητής, ένας ανιχνευτής της αλήθειας, ένας φιλόσοφος : «Ο άνθρωπος δεν είναι τίποτε άλλο από την ακολουθία των πράξεών του» (σελ. 172). Προκαλεί τον νεαρό Αργεντινό, του λέει ότι εμπιστεύεται τα μάτια του επειδή δεν είναι ΄Αγγλος (σελ. 181). Στο τέλος η αποκάλυψη είναι διπλή. Ταυτόχρονα με την επιτυχία του Ουάιλς (Ιούνης του 1993) ο δολοφόνος φανερώνεται με τον τέταρτο φόνο του και σύμβολο την τετρακτύ. «Ποτέ κανείς δεν ξέρει μέχρι πού μπορεί να φτάσει για το παιδί του» (σελ. 215), διαπιστώνει ο επιθεωρητής Πίτερσεν. Εκείνη τη στιγμή ο νεαρός φοιτητής ακούει τη σιωπή (σελ. 218). Ακολουθεί η συγκλονιστική ιστορία του βασιλιά Νίσσαμ, του αιώνιου πολεμιστή και του διλήμματος του γλύπτη Χασσίρι : «Πού μπορεί να κρύψει κανείς έναν κόκκο άμμου; Στην αμμουδιά. Πού μπορεί να κρύψει κανείς μια μορφή με σπαθί; Σε ένα πεδίο μάχης» (σελ. 223). Ιδιαίτερο ρόλο στο βιβλίο παίζουν οι συμπτώσεις, ιδιαίτερα για τον Σέλντομ, ο οποίος το αναγνωρίζει λέγοντας: «΄Εμοιαζε οιωνός, σαν να είχε πάρει έγκριση το σχέδιό μου σε μία ανώτερη σφαίρα και η ζωή να μου έστρωνε το δρόμο. Ποτέ μου δεν έμαθα να διαβάζω τα σημάδια του πραγματικού κόσμου» (σελ. 228).
«Η ακολουθία της Οξφόρδης» είναι ένα βιβλίο, που μπορεί να προοιωνίζει το τέλος του ή έστω να δημιουργεί από την αρχή υποψίες για την έκβαση, αλλά κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον μέχρι τήν τελευταία σελίδα του, μαγεύοντας τον αναγνώστη με το οικοδόμημα των ανθρώπινων σχέσεων, με τα παιχνίδια της αλήθειας και με τους μαθηματικούς γρίφους. ΄Ένα βιβλίο που συνδυάζει ισόρροπα τη λογοτεχνία με την μαθηματική επιστήμη.

Παρασκευή 29 Ιανουαρίου 2010

Σαμανισμός

«Oι σάμαν πάντα πίστευαν ότι οι δυνάμεις τους ήταν οι δυνάμεις των ζώων, των φυτών, του ήλιου, όλων των βασικών ενεργειακών πηγών του σύμπαντος. Aπορρόφησαν τις δυνάμεις του κήπου Γη για να βοηθήσουν στη διάσωση των ανθρώπων από αρρώστια και θάνατο, στην παροχή δύναμης κατά την καθημερινή ζωή, στην επικοινωνία με τα αδελφικά πλάσματα και στην ευτυχισμένη συμβίωση σε αρμονία με την ολότητα της Φύσης». (Michael Harner, The Way of the Shaman)

O σαμανισμός είναι η παλαιότερη γνωστή μορφή πνευματικής εξάσκησης, προερχόμενη από τις πιο απόμακρες χρονικές περιόδους. Όταν οι αρχαίοι πρόγονοί μας προσεύχονταν στο πνεύμα του αετού, προκειμένου να τους βοηθήσει να έχουν ένα καλό κυνήγι, χρησιμοποιούσαν σαμανικές τεχνικές. Tεχνικά μιλώντας, ο σαμανισμός είναι καταχωρημένος από τους ανθρωπολόγους σαν ένα μαγικό-θρησκευτικό φαινόμενο και ο σάμαν είναι ο μεγάλος εξουσιαστής της έκστασης.

Oι σάμαν έπαιζαν πάντα ένα πολύ σημαντικό ρόλο σε διαφορετικούς πολιτισμούς σε όλο τον κόσμο. Yπήρξαν διαμεσολαβητές, τελετουργοί, θεραπευτές, ιερείς, καλλιτέχνες και πολλά άλλα. O τρόπος με τον οποίο βλέπουν τον κόσμο είναι πανψυχιστικός, δηλαδή διαβλέπουν την ύπαρξη ζωής ή καλύτερα πνεύματος μέσα στα πάντα. Aυτό επίσης περιλαμβάνει και τον αόρατο κόσμο, τη μη συνήθη πραγματικότητα, ένα βασίλειο που εμπεριέχει τα πνεύματα της γης, των προγόνων, των ζώων, θεούς και θεές, όπως επίσης και πολλές άλλες οντότητες.
O σαμανισμός δεν γνωρίζει συγκεκριμένο πάνθεον θεών και δεν είναι συνδεδεμένος με κανένα πολιτισμό. Eίναι ένας τρόπος για να βλέπεις τον κόσμο. Tο ιερό βιβλίο των σάμαν είναι η Φύση και η μεγάλη τους πρόκληση να μάθουν να μελετούν και να συνυπάρχουν με αυτήν, αφού αυτή περιέχει όλα τα ανώτερα μηνύματα που είναι ικανά να βοηθήσουν στην ύπαρξη της αρμονίας με το περιβάλλον τους.
Ένας σάμαν είναι πάντα σε εγρήγορση απέναντι στα σημάδια της φύσης, μπορεί να αισθανθεί τους παλμούς της γης, να αποκαλύψει τον χορό των ανέμων, να καταλάβει αυτό που μεταδίδουν τα ζώα, να μεταδώσει τη γνώση των ιερών φυτών, να εφαρμόσει τις θεραπευτικές ιδιότητες του βασιλείου των ορυκτών και να προβλέψει το μέλλον.
Σε διάφορες φυλές ο τρόπος που αναγνωρίζεται ένας νέος σάμαν από την κοινότητα είναι πάνω-κάτω ο ίδιος. Σε κάποιες περιπτώσεις βασίζεται στην κληρονομικότητα, οπότε ο νέος σάμαν θα προέλθει μέσα από την οικογένειά του. Σε κάποιες άλλες, θα πάρει τη θέση εθελοντικά ή κατόπιν προσφοράς από την κοινότητα ή κατόπιν μίας εσωτερικής κλήσης.
Ένα από τα χαρακτηριστικά του σαμανισμού είναι η πτήση της ψυχής (έκσταση). Ένας σάμαν μπορεί να περιέλθει σε έκσταση με τη χρήση τελετουργικών χορών, με το άκουσμα ήχων από τύμπανα ή με αυτοσυγκέντρωση. Eίναι ένα ταξίδι με σκοπό την προσέγγιση άλλων κόσμων ή διαστάσεων ύπαρξης και την επίτευξη επαφής με κάτι που θα τους βοηθήσει, είτε είναι πνεύμα είτε είναι φυσική ή ζωϊκή δύναμη. Aπό αυτό το ταξίδι θα επιστρέψει με κάποια μορφή θεραπείας, κάποια προφητεία ή λύση σε ένα πρόβλημα της κοινότητάς του
Σαμανικά μαγικά αντικείμενα
Για να περιέλθουν σε κατάσταση έκστασης, οι σάμαν μπορεί να χρησιμοποιήσουν διάφορα αντικείμενα, τα οποία μπορεί να είναι μεγάλης σημασίας κατά τη διάρκεια τελετών.
Τύμπανο: Tο τύμπανο χρησιμοποιείται από σάμαν σε όλο τον κόσμο και το συναντάμε σε διάφορα μεγέθη και σχήματα. Xρησιμοποιείται επίσης από τους Θιβετανούς βουδιστές και στις αφρικανικές λατρείες.

Tο τύμπανο : προσφέρει στον σάμαν με τον ήχο του πρόσβαση σε όλες τις ζωτικές δυνάμεις. Tο άκουσμα ενός επαναλαμβανόμενου ήχου είναι η βασική μέθοδος για το ταξίδι του. Σε πολλούς πολιτισμούς το τύμπανο αναφέρεται σαν το άλογό του ή το πλοίο του γιατί εξαρτάται από τις δονήσεις του χτυπήματος το αν θα μεταφερθεί σε ένα στάδιο έκστασης

Κρύσταλλοι και πετρώματα : Yπάρχει ένας σαμανικός θρύλος που αναφέρει ότι ο Δημιουργός, βλέποντας το σκοτάδι της νύχτας, πήρε έναν κρύσταλλο χαλαζία και σπάζοντάς τον σε εκατομμύρια κομμάτια, τα πέταξε στο διάστημα δημιουργώντας τα αστέρια. Oι ιθαγενείς της Aυστραλίας ονομάζουν τους κρύσταλλους συμπυκνωμένο φως.
Πετρώματα και κρύσταλλοι χρησιμοποιούνται σε όλους τους πολιτισμούς. Έχουν δονήσεις που πηγάζουν από ήχο και φως

Το ραβδί που μιλάει: Eίναι ένα ευλογημένο ραβδί που δίνει έμφαση στην «Iερή Γνώμη». Σε αυτήν την τελετή δεν μπορεί να ειπωθεί καμία λέξη που δεν εκφράζει την αλήθεια. Mιλά μόνον όποιος κρατά το ραβδί και οι υπόλοιποι παραμένουν ήσυχοι. Eίναι ένας τρόπος τιμής της σοφίας και αναγνώρισης της αξίας του κάθε ομιλητή. Kάθε μέλος της συνάντησης πρέπει να ακούσει προσεκτικά, ώστε όταν έρθει η σειρά του δεν θα επαναλάβει άχρηστες πληροφορίες και δεν θα κάνει άσχετες ερωτήσεις.

Ιερή πίπα: είναι ένα μαγικό όργανο και έχει χρησιμοποιηθεί από σάμαν σε όλο τον κόσμο. Θεωρείτο κάποτε και ένας τρόπος προσευχής. Σε κάθε ρουφηξιά του καπνού τιμούν αυτό που οι ιθαγενείς ονομάζουν «Όλες οι σχέσεις μας» , που είναι όλες οι εκδηλώσεις της Δημιουργίας: τα πνεύματα της φύσης, τα ζώα, τα έντομα, τα ψάρια, τα πετρώματα, τα φυτά, οι πρόγονοι κ.λπ.
Tο «Όλες οι σχέσεις μας» δεν είναι κάτι συνδεδεμένο μόνο με τα πρόσωπα που είμαστε σε καθημερινή επαφή αλλά με τα πάντα. Θυμίζει αυτό το διάσημο απόφθεγμα της κβαντικής θεωρίας: «όταν μία πεταλούδα κινεί τα φτερά της στην Iαπωνία, μία κυρία φτερνίζεται στο Παρίσι». Oι ιθαγενείς θεωρούν ότι υπάρχει μία στενή σχέση ανάμεσα στα πάντα επάνω στη γη, και όχι μόνο.
Eίναι ο σεβασμός για τη ζωή και ότι έχει υπάρξει στη γη. Tέτοιες στιγμές προκαλούν πνευματική ηρεμία, αποδοχή του θάνατου με αξιοπρέπεια και συμπόνοια, ανάπτυξη σεβασμού και αγάπης για όλες τις αξίες. Kάτι που στο μοντέρνο τρόπο ζωής έχει χαθεί παντελώς. Oι αρχές και αξίες μπορεί να μην θεωρούνται ως τέτοιες πια. Kέρδισε χρήματα, άλλαξε το αυτοκίνητό σου, δες αυτήν την ταινία στη τηλεόραση, αγόρασε καινούριο κινητό. H ζωή περνά και οι αξίες σου παίρνουν το πρόσωπο όλων των παραπάνω και ακόμα περισσότερων. Kαταστρέφεις τη φύση, αποκτάς νευρώσεις, φοβίες όλων των ειδών, χάνεις τους δεσμούς με την οικογένεια, παντρεύεσαι δύσκολα και χωρίζεις πιο εύκολα. Kαι σαν μην έφθαναν όλα αυτά, αρρώστιες όλων των ειδών αρχίζουν να εμφανίζονται επάνω στη γη και τίποτα δεν δείχνει ικανό να σταματήσει το κατρακύλισμα του ανθρώπινου είδους επάνω σε έναν πλανήτη που υποφέρει διαρκώς. Tα υλιστικά πρότυπα και ο εγωισμός μάς έκαναν να χάσουμε την έννοια και την πραγματική δύναμη του «ιερού». Tι να κάνουμε; Δεν μάθαμε ποτέ να σεβόμαστε το «Όλες Oι Σχέσεις Mας».

Oι θεραπευτικοί κύκλοι : Συμβολίζουν την ολότητα. Στην Iνδία είναι ένα εργαλείο που οδηγεί στο βάθος της ψυχής και ονομάζεται μαντάλα. Σύμφωνα με τον Γιουνγκ, η μαντάλα βρίσκεται μέσα στην ανθρώπινη ψυχή και εμφανίζεται στα όνειρα και σε διάφορες εικόνες που δημιουργούνται από το υποσυνείδητο. O κύκλος είναι το σύμβολο του ήλιου, του ουρανού και της αιωνιότητας.

Zώα-δυνάμεις : Aπό τη στιγμή που θα εμπλακεί σε ένα ταξίδι, ο σάμαν φυσιολογικά θα καλέσει το Zώο-Δύναμη . Ένα Zώο-Δύναμη (κάποιες φορές αποκαλείται και Zώο-Oδηγός, Zώο-Πνεύμα ή Zώο-Τοτέμ) είναι η ουσία του είδους. Oι ιθαγενείς πιστεύουν ότι κάθε άνθρωπος έχει ένα τουλάχιστον Zώο-Δύναμη συνδεδεμένο με αυτόν από την ημέρα που γεννήθηκε και ότι είναι αδύνατο να επιζήσει κατά τα παιδικά του χρόνια χωρίς τη βοήθειά του.
Kάθε ζώο, οποιαδήποτε στιγμή, μπορεί να μας διδάξει κάτι. Mπορεί να έρθει για μία περίοδο της ζωής μας προκειμένου να μας βοηθήσει σε κάποιο ζήτημα ή να εμφανιστεί μόνο για να μας δώσει ένα μήνυμα ή μία διδαχή και μετά να φύγει. Kάτι που μπορεί να βοηθήσει στο χτίσιμο των σχέσεων με τα ζώα και στη δεκτικότητα των εαυτών μας προς τη βοήθεια τους, είναι να τα δούμε σαν ιερά όντα, άξια της προσοχής και του σεβασμού μας.
Tο σύμβολο του ζώου είναι βαθιά ριζωμένο στο πολυσυλλεκτικό υποσυνείδητο των ανθρώπων. Aσυναίσθητα, κληρονομούμε συναισθήματα και μνήμες που υπονομεύουν τη συνειδητή μας συμπεριφορά.
Σαν ένα αρχέτυπο, το ζώο αναπαριστά το σύνολο των δυνατοτήτων και ενστίκτων μας, που αν αφομοιωθούν σωστά, μπορεί να γίνουν ιδιαίτερα χαρίσματα.

(απόσπασμα από το άρθρο της Έρικα Λέτσεριζ: ΣAMANIΣMOΣ: MYΘOI KAI ΠPAΓMATIKOTHTEΣ (το βρήκα κάνοντας αναζήτηση στο διαδίκτυο, αφού διάβασα το βιβλίο "Η γυναίκα ΄Αλογο του Ανέμου" σε μια προσπάθεια καλύτερης κατανόησης του βιβλίου)

Η γυναίκα ΄Αλογο του Ανέμου

Το βιβλίο θαρρώ πως μοιάζει με δώρο τυλιγμένο. Κάποιες φορές το περιτύλιγμα είναι πλούσιο, το χαρτί πολύχρωμο και λαμπερό, χρωματιστές κορδέλες σχηματίζουν πολύπλοκους φιόγκους και αυτοκόλλητα χαρτάκια στολίζουν τη συσκευασία. ΄Αλλες φορές πάλι απέριττη και οικολογική η εμφάνιση, διακριτικό και λεπτό το άρωμα της ανάγνωσης, μια σιωπηλή παρουσία που αναδύει την μαγεία των λέξεων μέσα από τη ασπρόμαυρη εικόνα των σελίδων. Κανείς δεν ξέρει τι κρύβει μέσα του μέχρι την ιδιαίτερη εκείνη στιγμή που το δώρο ανοίγεται από τον παραλήπτη του προκαλώντας έκπληξη και χαρά μέσα από τη γοητευτική αποκάλυψη ενός μυστικού κόσμου, του κόσμου του συγγραφέα, έτσι όπως τον προσλαμβάνει ο αναγνώστης.
Σαν δώρο άνοιξα το βιβλίο της Λυν ΄Αντριους, έμμεσα ήταν ένα δώρο, και μέσα από την απλότητα του λόγου και την ειλικρίνεια των περιγραφών διαγράφηκε μπροστά μου η περιπέτεια της πνευματικής αφύπνισης της συγγραφέως. Από τις πρώτες κιόλας σελίδες του πανανθρώπινες αλήθειες επισημαίνονται και βιώνονται ενθαρρύνοντας τον αναγνώστη να οραματισθεί και να ακολουθήσει ένα ισορροπημένο τρόπο ζωής. Η συγγραφέας ανήκει σε μια θεραπευτική κοινωνία γυναικών που ονομάζονται Ονειρεύτριες ή Αδελφότητα των Ασπίδων, στην οποία μυείται μέσα από τη διαδικασία του γαμήλιου καλαθιού (σελ. 36). Αν και το βιβλίο δεν σκιαγραφεί σαμανικές τελετές από το Νεπάλ και το Θιβέτ, είναι εμφανείς οι επιρροές μέσα από τα ιερά σύμβολα που χρησιμοποιούνται και τον τρόπο που βλέπουν τον κόσμο οι γυναίκες ηρωίδες. «Ζούμε σε μιαν εποχή οράματος», λέει η δασκάλα της συγγραφέως Ανιές, «πρέπει να βιώσουμε την κατανόηση της θηλυκής συνειδητότητας για να θεραπεύσουμε τη μητέρα γη». «΄Εχουν γραφεί με ιερά σύμβολα από τους Θεούς όλα όσα πρόκειται να συμβούν», λέει η ΄Ανι, η ηλικιωμένη Νεπαλέζα που γίνεται οδηγός και δασκάλα της Λυν στο ταξίδι της. ΄Ένα όραμα οδηγεί τη Λυν στο Νεπάλ, όπου έχει την αίσθηση ότι δεν έρχεται για πρώτη φορά (σελ. 40) για να προσφέρει στην αδελφότητα το κλειδί για το ιερό κέντρο που έχει χαθεί εδώ και χιλιάδες χρόνια, για την ξεχωριστή αυτή κοιλάδα από την οποία προέρχεται η ιερή γνώση των προγόνων τους. Μέσα από το ταξίδι της ξετυλίγεται η σημασία των ονείρων (σελ. 25 και 79), η συμπαντική γλώσσα (σελ. 27), η ιερότητα της σιωπής, αλλά και η ανάγκη μιας παγκόσμιας γλώσσας «Στη σιωπή κατοικεί το Μεγάλο Πνεύμα. Δεν κατοικεί μέσα στο λόγο. Γι΄ αυτό αγαπάς τόσο πολύ τα ζώα, τη φύση και τα άλογα, επειδή δεν υπάρχουν λόγια μεταξύ σας, μόνο σιωπή. Μεταδίδεις την αγάπη σου γι΄ αυτά από την καρδιά σου κι όχι από το νου σου με λόγια. Μέσα στη σιωπή υπάρχει θεϊκότητα» (σελ. 31, 66 και 69). Η Λυν σκαλίζει πάνω σε μια πέτρα ένα άγριο, ελεύθερο άλογο, το οποίο προσφέρει στην ΄Ανι. Αυτό το άλογο η ΄Ανι το αναγνωρίζει σαν το κλειδί που περίμενε. Η ΄Ανι μέσα από τις στιγμές της καθημερινότητας βρίσκει την ευκαιρία να δώσει μαθήματα ζωής, όπως «Είσαι παγιδευμένος από την οικογένεια, την κοινωνία, από τα πιστεύω του χωριού όπου μπορεί να ζεις. ΄Ιως πάρεις το εύκολο μονοπάτι, ίσως κόψεις το πόδι σου και ζήσεις την υπόλοιπη ζωή σου σαν ανάπηρος. ΄Ισως πάλι να πολεμήσεις για την ελευθερία σου, όπως έκανα εγώ. ΄Εμαθα πώς να παροπλίζω την παγίδα και να ζω ελεύθερα» (σελ. 47). Κι ακόμη «Να θυμάσαι ότι διαλέγουμε να έλθουμε σ΄ αυτή τη γη για να φωτισθούμε. Το φυσικό σώμα παρέχει μια μεγάλη ευκαιρία» (σελ. 51). Παρακάτω «΄Ένα μεγάλο μέρος αυτού που υφαίνει το ύφασμα της αλήθειας δεν μπορεί να αγγιχτεί ή να αποδειχθεί» (σελ. 53). Για την αγάπη «Το δώρο της αγάπης μπορεί να δημιουργήσει μιαν αίσθηση δέσμευσης, εκτός κι αν μάθουμε πώς να δίνουμε και πώς να παίρνουμε μέσα στους νόμους εκείνης της σχέσης. Στη συμφωνία σου με τη μητέρα , πρέπει να μάθεις πώς να μην την πολεμάς»(σελ. 56). Στη συνέχεια «Το μόνο πράγμα στη ζωή που παραμένει σταθερό και αναλλοίωτο είναι ο ιερός θεατής, δηλ. να μπορείς να παρακολουθείς το ποτάμι να ρέει σαν να είσαι ένα βουνό. Το πιο σημαντικό είναι να διαχωριστούν ο ιερός θεατής από το πλήθος ή από τον ανεμοστρόβιλο της εμπειρίας της ζωής. Για να γίνεις θεατής πρέπει να προδώσεις το νου σου. Ο νους είναι μια αποθήκη πολύτιμων πληροφοριών, δε σκέφτεσαι όμως μ΄ αυτόν. Σκέφτεσαι απ΄ εδώ έξω, να διαλύεις δηλ. εντελώς την αίσθηση του νου και να ζεις ολοκληρωτικά μέσα στη φύση σου» (σελ. 60). Για την αλήθεια, που διδάσκεται μέσα από την εμπειρία «Δεν υπάρχει «εγώ», επειδή «εσύ» είσαι το παν, ή εσύ, όπως το νερό ρέει μέσα στο νερό, διαλύεσαι μέσα στη συνολική ύπαρξη και γίνεσαι ένα με το «παν»… Κάθε πρόταση που διατυπώνει ένα άτομο είναι ένα μέρος μόνο της αλήθειας, ποτέ ολόκληρη η αλήθεια. Το αντίθετο αυτής της αλήθειας είναι επίσης εν μέρει αληθινό… Μπορείς να εκφράσεις την αλήθεια με την ύπαρξή σου, όχι με λέξεις. Εσύ είσαι η αλήθεια» (σελ. 65). Κι ακόμα η λειτουργία του σώματος «΄Όταν αρνείσαι να μάθεις ένα μάθημα σ΄ αυτή τη ζωή, είτε επειδή είσαι πολύ απασχολημένη, είτε επειδή φοβάσαι, είτε επειδή δεν ξέρεις πώς να σταματάς να κάνεις μια συγκεκριμένη δραστηριότητα, το σώμα αναλαμβάνει την κατάσταση και αρχίζει να σε διδάσκει»(σελ. 72) για να καταλήξει «πρέπει να ασκηθείς στη μετριοπάθεια»(σελ. 79). Σημαντικό μάθημα η επαφή με το θάνατο σαν δρόμος επαναγέννησης «Προχωρά στο δρόμο του πεπρωμένου και εντυπώνει καινούρια γνώση για την εξέλιξή του… Μόνο μέσα από στο κενό εισέρχεται η αλήθεια. Μέσα στο κενό καρποφορεί εκείνο που αναζητάμε». (σελ. 113 και σελ. 115) Δεν υπάρχει θάνατος, μόνο αλλαγή. Να αδειάζεις το δοχείο για να απαλλαγείς από τις ψευδαισθήσεις.
Η Λυν έρχεται σε επαφή με την Μπάχνι και την Σούκου στο δρόμο για την πνευματική αφύπνιση. Μέσα από σαμανικές διαδικασίες γνωρίζει τον πνευματικό της σύζυγο τον ΄Αλογο του Ανέμου, που σημαίνει «η εξυψωμένη, μακάρια κατάσταση, στην οποία ανεβαίνει κάποιος για να ιππεύσει στο πεδίο της φώτισης» (σελ. 144). Ακολουθούν κι άλλα μαθήματα, όπως η προσκόλληση στο παρελθόν (σελ. 158) και η δυνατότητα της φώτισης μέσα από την ταύτιση με καθρέφτη (σελ. 160) «Ο καθρέφτης μας διευκολύνει να κατανοήσουμε τη φύση του εαυτού μας, του Θεού». ΄Ερχεται σ΄ επαφή με το φόβο (σελ. 170) και τον κίνδυνο της κινούμενης άμμου της προκατάληψης (σελ. 179). Ακολουθεί η συνειδητοποίηση ότι «σαν άνθρωποι, δεν μας αρέσει να χάνουμε τίποτε, ούτε καν τα πράγματα που είναι δυσάρεστα και μας κάνουν να χάνουμε τον ύπνο μας και ζούμε στην αγωνία. Είναι πολύ περίεργο το πώς συνηθίζουμε ν΄ αποδεχόμαστε μια σχέση, μια κατάσταση που μας προκαλεί τόση μεγάλη δυσκολία (σελ. 197), αποκαλύπτοντας τη χαώδη σχέση με τον πατέρα της. Για να καταλήξει στη διαπίστωση ότι «σχέσεις αλληλεξάρτησης δημιουργούνται όταν δεν κατανοούμε την ατομικότητα μας, όταν δεν εμπιστευόμαστε την ταυτότητά μας μέσα στον κόσμο. Μόνοι μας δημιουργούμε ένα μεγάλο μέρος από την αγωνία». Η Λυν βιώνει πλέον μια αίσθηση ανακούφισης, λες και οι δαίμονες είχαν τραπεί σε φυγή (σελ. 203). ΄Ερχεται η ώρα να ταξιδεύσει στο Θιβέτ για τη συνάντηση της Αδελφότητας των Ασπίδων. Η αναζήτηση της ιερής κοιλάδας φτάνει στο τέλος της. Η ΄Ανι συνειδητοποιεί με τη βοήθεια της Λυν ότι η ιερή κοιλάδα, που είναι ο χώρος του ΄Αλογου του Ανέμου, κρύβεται γιατί η Αδελφότητα ξέχασε κάτι σημαντικό: «ότι δεν μπορεί να υπάρχει κάτι σε μία πραγματικότητα. Πρέπει να υπάρχει σε όλες τις διαστάσεις. Αν έχεις χάσει το μονοπάτι στον φυσικό κόσμο, υπάρχει κάποιος λόγος. Σημαίνει συνήθως κάποια δοκιμασία. Σημαίνει πως πρέπει να επεκτείνεις τις ικανότητές σου και ν΄ αρχίσεις να ταξιδεύεις σε άλλες διαστάσεις» (σελ. 212). Η Λυν καταφέρνει να βρει την ιερή κοιλάδα μέσα από μια ονειρική τελετή. Το βιβλίο κλείνει με τα σοφά λόγια της ΄Ανι: «Το ταξίδι σου εδώ ολοκληρώθηκε. Να θυμάσαι πως η κοιλάδα που δεν υπάρχει πουθενά είναι το αληθινό σου σπίτι. Είναι καλό να έχεις ένα όνειρο».
Το άλογο του ανέμου μπορεί να βιώνεται μέσα στον καθένα μας.

Πέμπτη 28 Ιανουαρίου 2010

Γιόγκα σε φυλακές της Ινδίας ...

Διαβάσαμε στην Ελευθεροτυπία της 25 του Γενάρη:

Ινδοί κρατούμενοι που παρακολουθούν μαθήματα γιόγκα θα αποφυλακίζονται γρηγορότερα όπως ανακοίνωσαν οι αρχές του κρατιδίου Μάντια Πραντές. Ο λόγος είναι ότι τα μαθήματα θα τους βοηθούν να αποκτήσουν μεγαλύτερο αυτοέλεγχο ενώ παράλληλα μειώνουν την επιθετικότητά τους.
Στο κρατίδιο της κεντρικής Ινδίας, η ποινή ενός κρατουμένου μετά από τρεις μήνες εκμάθησης της άσκησης "χαιρετισμός στον ήλιο" καθώς επίσης ασκήσεων αναπνοής και ισορροπίας, θα μειώνεται κατά 15 ημέρες όπως δήλωσε ο Σαντζάι Μέιν, γενικός επιθεωρητής των φυλακών του Μάντια Πραντές.

"Η γιόγκα βοηθάει να διατηρεί κανείς τη φόρμα του, να ελέγχει τη συμπεριφορά του, το θυμό του και να μειώνει το στρες" τόνισε ο ίδιος. "Όταν ένας κρατούμενος παρακολουθεί μαθήματα γιόγκα και πληροί ορισμένες ακόμα προϋποθέσεις, θα αναθεωρείται η ποινή του" πρόσθεσε ο επιθεωρητής.

Σύμφωνα με τον Μέιν, η ποινή ενός κρατούμενου θα μειώνεται ακόμα περισσότερο εάν ο κρατούμενος παρακολουθεί επίσης μαθήματα λογοτεχνίας ή επιτυγχάνει σε σχολικές εξετάσεις.
Περίπου 400 κρατούμενοι έχουν δηλώσει συμμετοχή στο πιλοτικό αυτό πρόγραμμα της φυλακής της πόλης Γκβαλιόρ.

Οκτώ Γυναίκες κατηγορούνται ...

Σ΄ ένα αρχοντικό παλαιάς εποχής στο οποίο μένουν μόνιμα επτά γυναίκες, ενώ υπάρχει και μια ακόμη συχνή απρόσκλητη επισκέπτης, ένα πρωινό παραμονές Χριστουγέννων αποκαλύπτεται δολοφονημένος ο μοναδικός αρσενικός ένοικος του σπιτιού στο κρεβάτι του, με ένα μαχαίρι καρφωμένο στην πλάτη του. Ο βιομήχανος και ευυπόληπτος Μαρσέλ, ο οποίος επιδίδεται σε ένα καθημερινό αγώνα επιβίωσης με έπαθλο τη συνέχιση της καριέρας του και της κυριαρχίας του μέσα στο σπίτι, αντιμέτωπος με τις οκτώ γυναίκες, ενώ για την καθεμιά από τις γυναίκες έπαθλο είναι ο ίδιος. Μετά τη δολοφονία του ξετυλίγεται ένα σκοτεινό γαϊτανάκι σχέσεων και συμφερόντων. Οι κοντινές σ΄ αυτόν συγκάτοικοι και η «εισβολέας» αδελφή του είναι ύποπτες για το φόνο, η κάθε μία με διαφορετικά κίνητρα… (από το πρόγραμμα της παράστασης)

Οκτώ γυναίκες κατηγορούνται. Ποια από όλες είναι ο δολοφόνος;
΄Ισως και οι οκτώ μαζί;
Η υπεροπτική και προδομένη σύζυγος , η νευρωτική και ανέραστη κουνιάδα, η φιλάργυρη και συμφεροντολόγα πεθερά, η λεσβία οικονόμος, η ερωμένη καμαριέρα, η αγαπημένη κόρη, η κόρη με το ένοχο μυστικό ή η σκληρή και απαιτητική αδελφή; Οι οκτώ γυναίκες έρχονται σιγά σιγά αντιμέτωπες με τη δική τους ζωή, μια ζωή στηριγμένη σε αυταπάτες και ψέματα, αποκαλύπτονται στον ίδιο τους τον εαυτό παρασύροντας τον θεατή σε ένα παιχνίδι συμπάθειας και αντιπάθειας, κατανόησης και αποστασιοποίησης, εγκράτειας και ανάλωσης. Η αποκάλυψη της αλήθειας στις τελευταίες στιγμές του έργου και το πέσιμο της αυλαίας μαρτυρούν τη διπλή λειτουργία του θεατρικού έργου σαν ψευδαίσθηση μέσα στην πραγματικότητα ή και αντίστροφα, καθώς η γοητευτική σύζυγος σηματοδοτεί με αυταρέσκεια τον παραλογισμό ενός προμελετημένου εγκλήματος χωρίς αυτουργό.

Ο Ρομπέρ Τομά γεννήθηκε στη Γαλλία το 1930. Έγραψε θεατρικά έργα και σενάρια για κινηματογράφο. Το έργο του «Οκτώ γυναίκες κατηγορούνται» είναι το πρώτο θεατρικό του έργο, γράφηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1950 και είναι είδος μικτό : με δομή που θυμίζει κινηματογράφο, είναι μια πικρή κωμωδία με στοιχεία θρίλερ, αστυνομικού, αλλά και μιούζικαλ. Μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο το 2002 από τον Φρανσουά Οζόν με πρωταγωνίστριες διάσημες ηθοποιούς , όπως η Κατρίν Ντενέβ και η Φανί Αρντάν. Στο θέατρο παίχτηκε και παίζεται ακόμη με πολλή μεγάλη επιτυχία.

Η «Θεατρική Σκηνή Δικηγόρων Βόλου και Συνεργαζόμενων – ΑΘΕΜΙΤΟΣ» παρουσιάζει το έργο αυτό του Ρομπέρ Τομά με τόλμη και αυτοπεποίθηση, και όχι άδικα. Η σκηνοθετική δημιουργία του Αλέξανδρου Κοσμά αποδίδει με ωριμότητα και σαφήνεια την τραγική αθωότητα των ηρωίδων, όχι τόσο με την ιδιότητά τους σαν γυναικών , αλλά σαν ανθρώπων με συναισθήματα, αδυναμίες, πάθη και ενοχές. ΄Αλλωστε τους ρόλους των οκτώ γυναικών παίζουν τέσσερις γυναίκες και τέσσερις άντρες. Τραγικές και ταυτόχρονα γελοίες, αυτοκαταστροφικές, αλλά και ανταγωνιστικές, οι οκτώ γυναίκες του Αλ. Κοσμά μας καθηλώνουν επί μιάμισυ περίπου ώρα στα καθίσματά μας, καθώς ξετυλίγουν τα περίπλοκα κουβάρια της ζωής τους μπροστά στα ανυπόμονα και περίεργα μάτια μας. Η αυθεντικότητα της Μάγδας Ευαγγελινού, η παραστατικότητα του Θωμά Καραλόπουλου, η έκφραση του Μίλτου Φωτεινάκη, το παιχνίδι του Γιάννη Μπαρνασά, η πειθώ της Γκέλυ Τσιαμανή, η χάρη της Ελευθερίας Γιαννακέ, η μυστικοπαθής σοβαρότητα του Κωστή Πετρόπουλου και η αμφισημία της Μαρίας Σταφυλά, οι καταλυτικές παρουσίες των Δημήτρη Λιβογιάννη, Νίκου Πλακόπουλου και Γιάννη Κόνσουλα, μαζί με τους υπόλοιπους συντελεστές της παράστασης, που επιμελούνται τα σκηνικά και κουστούμια, το φωτισμό και τη μουσική, μας δίνουν την ευκαιρία να γίνουμε συμμέτοχοι σε μια πολιτιστική παρέμβαση που δικαιώνει τη δική τους επιμονή και προσπάθεια. Ιδιαίτερη μνεία ας κάνουμε στην αφίσα της παράστασης, στην οποία αποτυπώνονται ευφάνταστα οκτώ διάσημες και επιτυχημένες ηθοποιοί, όπως η Σοφία Λόρεν, η Μαίριλυν Μονρόε και η Μελίνα Μερκούρη. Τα τραγούδια της παράστασης, σε στίχους κυρίως του Αλέξανδρου Κοσμά, αποτυπωμένα με τις φωνές των ίδιων των συντελεστών της παράστασης, αν και δυστυχώς σε playback, δίνουν μια ιδιαίτερη νότα στο έργο, απογειώνοντάς το από τη σύμβαση ενός αστυνομικού μύθου σε μια μουσική παράσταση, αντάξια ενός Μουσικού Φεστιβάλ, που η παράσταση αυτή αξιώθηκε να συμμετέχει.
Μακάρι να έχουμε την ευκαιρία κάθε χρόνο να μοιραζόμαστε τα οράματα των ερασιτεχνών του Αθέμιτου, συμφιλιώνοντας το όνειρο με την πραγματικότητα, συνδημιουργοί και συμμέτοχοι στη δημιουργικότητα και τη φαντασία, θεατές παραστάσεων που υφίστανται και αξιώνονται μέσα από τη μαρτυρία μας.

Πέμπτη 21 Ιανουαρίου 2010

Ο Φερμά και το Θεώρημά του

Διαβάσαμε πριν από δύο χρόνια περίπου στο Στίλερ «η συγγραφή δεν είναι επικοινωνία με αναγνώστες ούτε επικοινωνία με τον εαυτό σου, είναι επικοινωνία με τα ανείπωτα. ΄Οσο πιο συγκεκριμένα προσπαθεί κανείς να εκφραστεί τόσο πιο ξεκάθαρα εμφανίζονται τα ανείπωτα, δηλαδή η πραγματικότητα που ωθεί και πιέζει τον γράφοντα ΄Εχουμε τη γλώσσα για να γίνουμε μουγκοί. Αυτός που σωπαίνει δεν είναι μουγκός. Αυτός που σωπαίνει δεν έχει καν ιδέα ποιος είναι». Αναλογικά μπορούμε να μιλήσουμε και για τον αναγνώστη. Ανάγνωση δε σημαίνει επικοινωνία με το συγγραφέα ούτε επικοινωνία με τον εαυτό σου, ανάγνωση σημαίνει επικοινωνία με το επέκεινα, αυτά που βρίσκονται πέρα από τα ανθρώπινα και μας αναγκάζουν να δούμε μέσα μας και να προετοιμαστούμε για τις εσωτερικές αλλαγές που θα μας φέρουν σε επαφή με το φωτισμένο κομμάτι του εαυτού μας. Στόχος της ανάγνωσης είναι η διεύρυνση της γνώσης και η κατάκτηση της σοφίας, ενώ η συγκέντρωση πληροφοριών σπαταλά τις δυνάμεις του αναγνώστη σε άστοχα και αχρείαστα πολλές φορές αντικείμενα. Για να πετύχουμε τους μεγάλους μας στόχους, η οικονομία ενέργειας μπορεί να είναι στόχος ζωής.
Κάτω από το πρίσμα των παραπάνω σκέψεων διάβασα «Το Τελευταίο Θεώρημα του Φερμά». ΄Ένα βιβλίο μονόπλευρο, περιορισμένο σε μαθηματικές αναζητήσεις, χωρίς ίχνος λογοτεχνικότητας, το οποίο παρουσιάζει τον αγώνα των μαθηματικών ερευνητών να αποδείξουν το τελευταίο θεώρημα του Φερμά, ένα θεώρημα που οδήγησε τον ερασιτέχνη μαθηματικό Φερμά στην αιωνιότητα. Γραμμένο από τον Σάιμον Σινγκ, υπεύθυνο του τμήματος επιστημονικών ντοκιμαντέρ του BBC, ο οποίος χρησιμοποιώντας σαν υλικό τις πολυάριθμες συνεντεύξεις των μελετητών που υπήρξαν μάρτυρες, ίσως και πρωταγωνιστές των μαθηματικών εξελίξεων τα τελευταία σαράντα χρόνια, αποτύπωσε στο βιβλίο του αυτό τον επίπονο αγώνα για την επίλυση του διάσημου αυτού προβλήματος.
Από τον Πυθαγόρα που έπλασε τη λέξη «φιλόσοφος» ορίζοντάς τον σαν τον «καλύτερο τύπο ανθρώπου που παραδίνεται στην ανακάλυψη του νοήματος και του σκοπού της ίδιας της ζωής, που αναζητεί να ανακαλύψει τα μυστικά της φύσης[…]. Ενώ κανένας δεν είναι απ΄όλες τις απόψεις απολύτως σοφός, αυτός μπορεί να εκτιμήσει τη σοφία ως το κλειδί για τα μυστικά της φύσης» στην αντιπαράθεση με τους φυσικούς οι οποίοι τροποποιούν συνεχώς την εικόνα του κόσμου, αν δεν την καταργούν εντελώς, ξανακοιτάζοντας τα πάντα από την αρχή (σελ. 53). Ο επιστήμονας αποδέχεται την πιθανότητα ότι κάποια μέρα η θεωρία του μπορεί να ανατραπεί, αφού είναι βασισμένη σε πειραματικά δεδομένα, ενώ η μαθηματική απόδειξη είναι απόλυτη και απαλλαγμένη από αμφιβολίες. Οι μαθηματικοί, παρά το γεγονός ότι ενθαρρύνονται να ανταλλάσσουν ιδέες και να βοηθούν ο ένας τον άλλον , χαρακτηρίζονται από μυστικοπάθεια (σελ. 71 και σελ. 301). Ξετυλίγονται μπροστά μας οι τέλειοι αριθμοί (σελ. 40), οι άρρητοι (σελ. 82), οι φίλοι ή αγαπητοί (σελ. 95), οι αρνητικοί, οι φανταστικοί αριθμοί (σελ. 124), για τους οποίους είπε ο Λάιμπνιτς «ο φανταστικός αριθμός είναι μια λεπτή και ωραία επινόηση θεϊκού πνεύματος, ένα αμφίβιο, σχεδόν, ανάμεσα στο ον και στο μη ον», και οι μιγαδικοί αριθμοί (σελ. 126). Κομμάτια της ιστορίας της μαθηματικής επιστήμης, όπως το Μηδέν (για την ιστορία του διαβάσαμε στο ομώνυμο βιβλίο του Ντένι Γκετζ) , η Υπατία (την ιστορία της διαβάσαμε στο βιβλίο του Δημήτρη Βαρβαρήγου), ο Διόφαντος, ο Φερμά, ο ΄Οιλερ με το γνωστό ανέκδοτο με τον Ντιντερό, στις αρχές του 20ου αιώνα ο Χίλμπερτ με το Ξενοδοχείο του με το οποίο αναπτύσσει την έννοια του άπειρου : «Κανένα άλλο ερώτημα δεν παρακίνησε ποτέ τόσο βαθιά το ανθρώπινο πνεύμα, καμιά άλλη ιδέα δεν έχει τόσο δημιουργικά κεντρίσει την ανθρώπινη διάνοια, καμιά άλλη έννοια δεν έχει μεγαλύτερη ανάγκη από διευκρίνιση όσο αυτή του απείρου» (σελ. 133), οι πρώτοι αριθμοί και η μαγευτική ιστορία τα ων τζιτζικιών στη σελίδα 138, οι θεσμοποιημένες διακρίσεις σε βάρος των γυναικών, όπως η ΄Εμι Νέδερ, η Σοφί Ζερμέν, ο Βόλφσκελ που έζησε από σύμπτωση δίνοντας στη συνέχεια το όνομά του στο περίφημο θεώρημα του Φερμά καθιερώνοντας το έπαθλο για την απόδειξή του, η μη πληρότητα του Γκέντελ (σελ. 189), ο ΄Αλαν Τούρινγκ (σελ. 199), οι ιάπωνες μαθηματικοί Γιουτάκα Τανιγιάμα και Γκόρο Σιμούρα (σελ. 227) που η εικασία τους συνδέθηκε άμεσα με το θεώρημα του Φερμά, ο Εβαρίστ Γκαλουά (σελ. 271) , ο ΄Αντριου Ουάιλς και η επτάχρονη μοναχική προσπάθειά του να αποδείξει το θεώρημα του Φερμά, η οποία τελικά στέφθηκε από επιτυχία, χαρίζοντάς του το βραβείο Βόλφσκελ αξίας 50.000 δολλαρίων, ξετυλίγονται μπροστά μας, σταδιακά, άλλοτε με λόγια απλά και άλλοτε μέσα από δυσνόητες παραθέσεις μαθηματικών παραδειγμάτων. Ας μην αγνοήσουμε δύο κορυφαίους μαθηματικούς του 20ου αιώνα, τον Γκάους και τον Χίλμπερτ, οι οποίοι ουδέποτε αποπειράθηκαν να αποδείξουν το θεώρημα του Φερμά (σελ. 149 και 264 αντίστοιχα). Παράλληλα αναπτύσσονται μαθηματικές έννοιες όπως οι ελλειπτικές εξισώσεις και οι μορφές modular, άγνωστες , όπως διαπίστωσα σε αρκετούς μαθηματικούς εκπαιδευτικούς. Το βιβλίο τελειώνει με τα λόγια του Ουάιλς: «…Αυτή η παράξενη οδύσσεια έχει πια τελειώσει. Το πνεύμα μου έχει πια γαληνέψει». Η υστεροφημία είναι το κύριο ενδιαφέρον του ΄Αντριου Ουάιλς, ίσως και όλων των ανθρώπων τελικά. Δεν είναι τυχαίο ότι και τα τελευταία λόγια του ΄Αμλετ είναι «Τα άλλα είναι σιωπή».
Συνοψίζοντας μπορώ να πω ότι αν δεν είχα διαβάσει το βιβλίο «Η μουσική των Πρώτων Αριθμών», το οποίο , εκτός από την εξιστόρηση των γεγονότων, χαρακτηρίζεται από λογοτεχνικότητα και σε ορισμένα σημεία και ποιητική γραφή, και κάποια άλλα βιβλία που αναφέρονται παραπάνω, θα είχα ίσως απολαύσει την ανάγνωση του βιβλίου «Το Τελευταίο Θεώρημα του Φερμά», μετέχοντας νοητικά στην επίμονη προσπάθεια των μαθηματικών να διεισδύσουν σε ένα κόσμο, που μπορεί να μην αποκαλύπτει, αλλά έχει τη δυνατότητα να ερμηνεύει τη φύση. Κλείνοντας αισθάνομαι έντονη την ανάγκη να αντιπαραθέσω στη μοναχική, μυστικοπαθή και ματαιόδοξη φύση του ΄Αντριου Γουάιλς τους δύο Ιάπωνες μαθηματικούς που δούλεψαν με αισθητική τη φιλοσοφία της καλοσύνης (σελ. 244) , στηρίζοντας το μαθηματικό οικοδόμημα, αλλά και τον Εβαρίστ Γκαλουά που έχοντας μια νύχτα στη διάθεσή του κληροδότησε στις επερχόμενες γενιές ένα πλούτο μαθηματικών γνώσεων με γενναιοδωρία και τόλμη, δίνοντας μας μαθήματα ζωής.

Να έχεις υπομονή, γιατί ο κόσμος είναι απέραντος...

Από το άρθρο του Ηρακλή Μπογδάνου, μηχανικού λογισμικού, που δημοσιεύθηκε την 12 Μαρτίου 2000, στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, αντιγράφω κάποια κομμάτια επιλεκτικά σχετικά με το μαγευτικό και καινοτόμο για την εποχή του βιβλίο "Επιπεδοχώρα":

"Στα 1884 κυκλοφορεί σε Λονδίνο και Νέα Υόρκη η νουβέλα «Επιπεδοχώρα» του μυστηριώδους κυρίου Α Square, πίσω από το ψευδώνυμο του οποίου κρυβόταν ο επιφανής κληρικός, μελετητής του Σαίξπηρ και εκπαιδευτικός Αντουιν Αμποτ Αμποτ. Το διασκεδαστικό και ευφάνταστο έργο αποτελείται από δύο μέρη. Στο πρώτο ο αφηγητής ­ ένα τετράγωνο με ανησυχίες ­ περιγράφει τον, αυστηρά ιεραρχημένο, επίπεδο κόσμο των δύο διαστάσεων όπου κατοικεί και τους σχηματικούς συμπολίτες του. Στο δεύτερο μέρος ο τετράγωνος ήρωας ταξιδεύει σε άλλες διαστάσεις: αρχικά ονειρεύεται ένα γραμμικό ­ μιας διάστασης ­ σύμπαν του οποίου οι κάτοικοι δεν μπορούν να τον καταλάβουν, κατόπιν δέχεται την καθοριστική επίσκεψη μιας σφαίρας ­ πλάσματος του χωρικού, τρισδιάστατου κόσμου ­ και τέλος υποθέτει την ύπαρξη μιας πραγματικότητας τεσσάρων διαστάσεων τρομοκρατώντας έτσι τον αυτάρεσκο σφαιρικό επισκέπτη του. Το δημοφιλές βιβλίο αντιμετωπίστηκε έκτοτε είτε ως επιστημονική φαντασία είτε ως κοινωνική σάτιρα, καθώς και στην «Επιπεδοχώρα» κυριαρχούσαν οι κλειστές βικτωριανές κάστες και ο αποκλεισμός των γυναικών από τη δημόσια ζωή. Για τον ίδιο τον Αμποτ πάντως πρέπει να σήμαινε κάτι ακόμη πιο προσωπικό και βαθύ. Έλυνε μεμιάς το ασυμβίβαστο θεολόγου και επιστήμονα, καθωσπρεπισμού και ελεύθερου πνεύματος: ο Θεός θα πρέπει να είναι ον από άλλη διάσταση, γι' αυτό η έρευνα και η λογική μας δεν μπορούν να τον πλησιάσουν.
Ας δούμε πιο προσεκτικά τη γεωγραφία της «Επιπεδοχώρας». Δεν υπάρχει ήλιος ούτε ουράνια σώματα. Τα σπίτια είναι όλα χωρίς παράθυρα, πενταγωνικά ­ τα τρίγωνα απαγορεύτηκαν από την Πολεοδομία, τα τετράγωνα σώζονται μόνο σε καθυστερημένες αγροτικές περιοχές. Οι γυναίκες είναι απλές ευθείες γραμμές και βρίσκονται στη βάση της κοινωνικής πυραμίδας. Χάρη στο σχήμα τους μπορούν να γίνουν αόρατες και θεωρούνται εντελώς ανυπόληπτες. Κάθε κοινωνική τάξη έχει το δικό της σχήμα: στρατιώτες και εργάτες είναι ισοσκελή τρίγωνα, οι μικροαστοί ισόπλευρα τρίγωνα, οι «κύριοι» και οι επιστήμονες τετράγωνα ή πεντάγωνα, οι ευγενείς κανονικά πολύγωνα και οι ιερείς κύκλοι. Όλα τα αρσενικά παιδιά ανώτερης τάξης εξασφαλίζουν μία πλευρά παραπάνω από τον πατέρα τους ­ για λόγους κοινωνικής κινητικότητας ­ αλλά και έμποροι ή στρατιώτες είναι πιθανόν να ανεβούν αν αποκτήσουν πολλά χρήματα ή ανδραγαθήσουν στη μάχη. Κεντρικό σύνθημα της εξουσίας προς τους πολίτες είναι το «Φροντίστε το σχήμα σας!», ενώ η ζωή εξελίσσεται μάλλον μονότονα αφού οι τέχνες χαρακτηρίστηκαν ανατρεπτικές και απομονώθηκαν.
Tι νέο έχει να προσφέρει η «Επιπεδοχώρα»; Την ξεχασμένη αλήθεια ότι δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε τις αισθήσεις μας και πως η κοινή λογική είναι συνήθως συντηρητική και στενόμυαλη. Το έργο αποτελεί την κρυφή έξοδο κινδύνου από τον δεδομένο, αυτάρεσκο κόσμο μας. Διαθέτει μια γεύση ανώτερης, πιο καθαρής ύπαρξης. Η γραφή του καταφέρνει να μας παρασύρει ­ όπως το λευκό κουνέλι την Αλίκη ­ σε μια ζόρικη αλλά μαγική πραγματικότητα".

Η Διάσταση της Επίγνωσης

Ο κόσμος λειτουργεί με βάση την αρχή ότι τα πάντα είναι ενέργεια, συνδέονται μεταξύ τους και υπόκεινται σε αλλαγές. ΄Οποια κατάσταση κι αν υπάρχει, είναι βέβαιο ότι θα μεταβληθεί. Η διαπίστωση αυτή, καθώς και οι πρόσφατες ανακαλύψεις της βιολογίας, σύμφωνα με τις οποίες κάθε μόριο του ανθρώπινου οργανισμού περιέχει εν δυνάμει όλο το γεννητικό υλικό που απαιτείται για τη δημιουργία του οργανισμού αυτού, που σημαίνει ότι όπως στο μικρότερο έτσι και στο μεγαλύτερο, όπως στο έξω έτσι και στο μέσα, μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι αυτό που συμβαίνει στο σύμπαν έχει αντίκτυπο σε αυτό που συμβαίνει στον άνθρωπο. Πηγαίνοντας τη σκέψη μας λίγο πιο πέρα, αναρωτιόμαστε μήπως αυτό που θεωρούμε χάος στη γη, τύχη ή συμπτώσεις, οφείλεται τελικά στην περιορισμένη αντίληψη μας για τον κόσμο που μας περιβάλλει, μια αντίληψη η οποία αποκαλύπτεται σε μας μέσα από τις πέντε αισθήσεις μας .

Για να κατανοήσουμε τα παραπάνω, την αντίληψη δηλαδή του ανθρώπου μέσα στον τρισδιάστατο κόσμο , μπορούμε να προσεγγίσουμε ένα κόσμο δυσδιάστατο, για παράδειγμα τα ψάρια στη θάλασσα. Αν υποθέσουμε ότι μια σφαίρα, που έχει τρεις διαστάσεις βουλιάζει μέσα στη θάλασσα και στη συνέχεια επιπλέει σ΄ αυτήν , το γεγονός αυτό για τους κατοίκους της θάλασσας είναι ακατανόητο διότι το μόνο που αντιλαμβάνονται είναι ένα τμήμα της σφαίρας που βυθίζεται μέσα στη θάλασσα. Αν η κίνηση της σφαίρας έχει μεταβολές, όπως για παράδειγμα φυσάει αέρας και μετακινείται, τότε τα ψάρια έχουν την αίσθηση ότι στον κόσμο τους κυριαρχεί χάος.

Ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται ένα περιορισμένο κομμάτι απ’ ό,τι υπάρχει γύρω του και αυτό το κομμάτι ονομάζει πραγματικότητα έχοντας την αίσθηση ότι δεν υπάρχει τίποτα άλλο. Ζει μέσα στο σπήλαιο κινούμενος στο κόσμο των τεσσάρων διαστάσεων (τρεις για τον χώρο και μία για τον χρόνο) και αυτό που αντιλαμβάνεται σαν πραγματικότητα είναι οι σκιές. Αν συνειδητοποιήσει ότι αυτό που ονομάζει χάος ή σύμπτωση μπορεί να οφείλεται στην τάξη μιας άλλης διάστασης ή είναι μέρος ενός συμπαντικού σχεδίου, τότε γίνεται κατανοητό ότι υπάρχει και στη γη μια κρυμμένη τάξη που είναι δυνατόν να αποκαλυφθεί στα μάτια του. Διευρύνοντας τον ορίζοντά μας αξίζει να προσθέσουμε μια ακόμη διάσταση, αυτή της επίγνωσης ή της έκτης αίσθησης που οδηγεί σε πιο συνειδητή ζωή και επιτρέπει στον άνθρωπο να αντιλαμβάνεται την αλήθεια της ύπαρξής του .

Σάββατο 16 Ιανουαρίου 2010

2010: ΄Ετος ... ;

΄Εχουμε συνηθίσει τα τελευταία δέκα χρόνια να ονοματίζουμε κάθε χρονιά με το όνομα ενός συγγραφέα ή ποιητή τιμώντας την προσφορά του στη λογοτεχνική δημιουργία του τόπου μας.
Με την ευκαιρία αυτή διάφορες εκδηλώσεις διοργανώνονται που μας επιτρέπουν να έλθουμε σε μεγαλύτερη επικοινωνία με το έργο του συγκεκριμένου λογοτέχνη, να θυμηθούμε ή να μάθουμε για τη ζωή και τη συγγραφική του δραστηριότητα, να ξεφυλλίσουμε τα βιβλία του, να διαβάσουμε ή να ξαναδιαβάσουμε κάποια από αυτά με νέα προσέγγιση και οπτική, να γίνουμε κοινωνοί της αλήθειας που υπογράφουν με πάθος και όραμα γνωρίζοντας ότι το έργο τους από τη στιγμή που το εμπιστεύονται στον αναγνώστη ελευθερώνεται, διεισδύει στην ψυχή του και εκεί αποκτά νέα υπόσταση, χωρίς όρους και όρια.
Ψάχνοντας σε διάφορες σελίδες στο διαδίκτυο να βρω σε ποιον είναι αφιερωμένη η φετινή χρονιά, βρήκα ένα άρθρο που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Καθημερινή στις 8 του Γενάρη και το υπογράφει η ΄Ολγα Σέλλα.
Αντιγράφω από αυτό :
«Φέτος το ΕΚΕΒΙ δεν έχει πάρει ακόμα την επίσημη έγκριση του υπουργείου Πολιτισμού για να ανακηρύξει το 2010 «Ετος Καββαδία», αφού συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη γέννηση του ποιητή του «Μαραμπού» αλλά και «Ετος Τσίρκα», με αφορμή τη συμπλήρωση 30 χρόνων από τον θάνατο του συγγραφέα των «Ακυβέρνητων Πολιτειών».
Θυμάμαι πάντως ότι το 2006 ανακηρύχθηκε χρονιά Καββαδία, αφού τότε είχαν συμπληρωθεί 30 χρόνια από το θάνατο του ποιητή.

Από το ίδιο άρθρο αντιγράφω κάποιες ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες πληροφορίες, οι οποίες μπορεί να φανούν χρήσιμες στην επιλογή βιβλίων, ανεξάρτητα από τον τιμώμενο συγγραφέα:

«Με το 2010 συνδέονται επετειακά κι άλλοι Ελληνες συγγραφείς:
ο Μ. Καραγάτσης πέθανε το 1960,
ο Αλέξανδρος Δελμούζος γεννήθηκε το 1880,
ο Νίκος Καρούζος πέθανε το 1990,
ο Νίκος Καχτίτσης το 1970,
ο Ιωάννης Κονδυλάκης το 1920,
ο Λορέντζος Μαβίλης γεννήθηκε το 1860,
ο Στράτης Μυριβήλης γεννήθηκε το 1890,
ενώ «γενέθλια» έχουν και σημαντικά βιβλία:
«Θέλετε να χορέψουμε Μαρία» (Μέλπω Αξιώτη, 1940),
«Λεμονοδάσος» (Κοσμάς Πολίτης, 1930),
«Λεωνής» (Γιώργος Θεοτοκάς, 1940),
«Ημερολόγιον καταστρώματος Α» (Γιώργος Σεφέρης, 1940),
«Η ζωή και ο θάνατος του Καραβέλα» (Κων. Θεοτόκης, 1920).»

Οι παραπάνω πληροφορίες μπορούν να γίνουν προτάσεις βιβλίων, ενώ παράλληλα περιμένουμε την ανακοίνωση του ονόματος του τιμώμενου λογοτέχνη, με την ελπίδα να μυηθούμε στα μυστικά του φανταστικού του κόσμου.